Slom Nijemaca, njihovih saveznika Italijana, Rumuna, Mađara, Hrvata, pripadnika “Handžar divizije”, sastavljene mahom od bosanskih muslimana…, označio je početak kraja Trećeg rajha.
Staljingradska bitka bila je najveća i najkrvavija u istoriji ratovanja.
Trajala je između avgusta 1942. i februara 1943. godine, a u teškim borbama poginulo je, ranjeno ili zarobljeno više od milion vojnika Sila osovine.
U toj bici 75 njemačkih divizija potpuno je razbijeno.
Grad je bio toliko uništen od bombardovanja da se bitka svela na ulične borbe, a njemačka taktika “pacovskog rata” podrazumijevala je skrivene snajperiste koji su pucali iz ruševina čim bi neko prešao ulicu ili granatiranje kanalizacije.
Kasnije su ovu taktiku favorizovali Rusi koji su željeli da učine njemačku vojsku stalno napetom.
Jedan njemački oficir pisao je o nepobjedivom duhu Rusa tokom Staljingradske bitke:
“Neprijatelj drži pod kontrolom pojedine teritorije fabrike `Crveni oktobar`. Glavno gnijezdo otpora je Martenovski pogon. Zauzimanje tog pogona značilo bi da je Staljingrad pao. Avioni sedmicama bombardiju tu fabriku… Tu nije ostalo ništa cijelo…
Ipak, pomakli smo se samo 70 metara! U tom trenutku je iznad fabrike ispaljena najprije crvena, a zatim zelena raketa. To znači da Rusi kreću u protivnapad. Ne razumijem odakle Rusima toliko snage. Prvi put tokom rata preda mnom je zadatak koji se jednostavno ne može riješiti… Sada je pogon ponovo u ruskim rukama…”, pisao je njemački oficir.
Medalju “Za odbranu Staljingrada” dobilo je oko 760.000 sovjetskih vojnika. Više od 100 vojnika nagrađeno je najvišim zvanjem Heroja Sovjetskog Saveza, koje se daje za izuzetnu hrabrost i požrtvovnost.
Kuća Pavlova, obična trospratnica, postala je simbol otpora crvenoarmejaca u Staljingradu. Branila su je samo 24 čovjeka, ali Nijemci je nisu uspjeli zauzeti tokom tromjesečne ofanzive na grad.
Vasilij Čujkov, jedan od komandanata sovjetske vojske u Staljingradu, rekao je da su Nijemci izgubili više ljudi pokušavajući da zauzmu Kuću Pavlova nego prilikom zauzimanja Pariza.
Mamajev Kurgan, brdo koje dominira nad gradom, takođe je simbol herojskog otpora. Tamo su vođene posebno žestoke borbe. Onaj ko kontroliše ovo brdo kontroliše cijeli grad.
Sovjetske trupe su branile svoje položaje na padinama brda tokom čitave ofanzive.
Desetine hiljada sovjetskih vojnika poginulo je u borbama za ovu kotu. Poslije se ispostavilo da na Mamajevom Kurganu ima od 500 do 1.250 gelera po metru kvadratnom.
Zarobljena je 91.000 Nijemaca i više hiljada vojnika drugih nacionalnosti. Svi su bili krajnje izmoreni, bolesni i gladni. Na zadovoljstvo Sovjeta i konsternaciju Trećeg rajha zarobljena su i 22 njemačka generala.
Hitler je bjesnio zbog predaje feldmaršala Fon Paulusa i poručio mu je da se trebao ubiti.
“Mogao se osloboditi svih muka i uzdići u vječnost i nacionalnu besmrtnost, no on je radije izabrao odlazak u Moskvu”, rekao je Hitler, koji nije bio svjestan da je poraz pred Staljingradom samo uvod u poraz na svim frontovima.
U Staljingradskoj bici učestvovalo je više od dva miliona vojnika, a na kraju je izbrojan gotovo isti broj ubijenih, ranjenih ili zarobljenih vojnika i civila.
Ubijeno je, ranjeno ili zarobljeno 400.000 Nemaca, 200.000 Rumuna, 130.000 Italijana, 120.000 Mađara i drugih stranih njemačkih saveznika.
Sa druge strane poginulo je 478.000 Rusa, a još 650.000 ih je ranjeno.
