“Čini mi se da bi bilo nekorektno osporavati političkim strukturama da ponude svoje viđenje rešenja, odnosno da ga izlože referendumskom sudu građana, uz sve političko i istorijsko breme koje sa sobom po vlast nosi ma koji ishod izjašnjavanja birača”, istakao je Anđelković.
On je naglasio da mu s druge strane deluje jednako neprihvatljivo, što je kod državnog vrha sada slučaj, negiranje prava SPC-u da ima sopstveni stav po pitanju budućnosti Kosova, odnosno da isti javno zagovara čak i u kontekstu potencijalnog održavanja referenduma.
“To nije nikakvo loše mešanje crkve u politiku. Kako zbog specifičnih istorijskih okolnosti koje važe za nas, tako i u svetlu univerzalnih demokratskih vrednosti! Srpski narod je u drugoj polovini 15. veka – sa otomanskim osvajanjem poslednjih ostataka Srbije, Bosne, Hercegovine i Zete – izgubio klasične elemente svoje policentrične državnosti. Neko vreme je njen plamen održavan posredstvom institucije srpskih despota u ‘izbeglištvu’ /nazovimo to vladom u egzilu/, a onda je i taj trag državnosti nestao. Kao njen institucionalni čuvar ostala je Srpska pravoslavna crkva”, podsjetio je Anđelković.
U takvim okolnostima, kaže on, Crkva je suštinski doprinijela očuvanju našeg srednjovjekovnog državnog nasljeđa kao i, makar kod pravoslavnih Srba, nacionalne svijesti.
“Bez preterivanja, bila je ključni inspirator nacionalno-oslobodilačke borbe iz koje je proizašla obnova srpske državnosti u zaleđu Јadrana /Crna Gora/ i na prostoru Podunavlja tj. u Šumadiji. SPC je uz to razbacivala iskre srpske nacionalne i državne ideje na svim teritorijama na kojima su Srbi bili iole kompaktno nastanjeni a one još nisu bile oslobođene”, naveo je Anđelković u autorskom tekstu za “Politiku”.
Iz svega rečenog, istakao je on, jasno je da je Srpska crkva “starija” od moderne srpske države “/kažem u jednini jer nažalost Crna Gora iako srpska zemlja nije više srpska država dok je Republika Srpska državni entitet u okvirima BH zajednice/”.
“S pravnog stanovišta u sekularnoj državi to mnogo ne znači, ali svakako znači u moralnom i nacionalnom pogledu. Otuda, meni je zbog svega rečenog problematično kada se negira pravo SPC-u da o važnim nacionalnim pitanjima, sada konkretno o Kosovu i Metohiji, zauzima autentičnu poziciju makar ona bila i u raskoraku sa državnom. Uveren sam da mnogi misle kao i ja, sa konsekvencama koje to može da ima po rejting političara. Ali neka o tome misle oni”, rekao je Anđelković.
Prema njegovim eiječima, u glavne elemente građanskog društva spadaju: tržišna ekonomija i subjeki koji tu deluju, nezavisni mediji, od države nezavisni izvori ekspertize o svim aspektima vladine politike, razgranata mreža dobrovoljnih udruženja u svom oblastima društvenog života.
“Tu se nalazi i SPC, ma koliko takvo uprošćeno svrstavanje Crkve može da zaboli mnoge ljude privržene tradiciji i nacionalnoj ideji. Tu smo gde smo, bilo to dobro ili loše, ali onda bar da to uvažimo bez dvojnih standarda. A po definiciji subjekti građanskog društva – znači i SPC – postoje da bi se borili za realizaciju svoje misije, odnosno radi zaštite građana koji im prilaze ili su u fokusu njihove pažnje”, dodao je Anđelković.
On je istakao da su institucije građanskog društva nezavisne u odnosu na vlasti ali ona nije u odnosu na njih i imaju pravo da u domenu svoje moći a u skladu sa svojim ciljevima nastoje da modifikuju vladinu politiku.
“Stvarajući odgovarajuću društvenu atmosferu, već zavisno od svog ugleda i snage, podstiču vladajuće strukture da razmisle o njihovim zahtevima. Naravno, one mogu da ih uvaže ili odbace. To je već pitanje političke kalkulacije. Svako je tu krojač svoje sreće ali nikome nije zabranjeno da u ruke uzme pribor za društveno ‘šivenje'”, naglasio je Anđelković.
On je upozorio da je druga strana medalje da li se mnogi naši političari možda boje uticaja i ugleda SPC pa zato pokušavaju da je ućutkaju, zaključivši da na to već nemaju pravo.
